17 میلیون نفر متاثر از گسل مشاء هستند - وبلاگ نفس

به گزارش وبلاگ نفس، هم اکنون حدود 17.5 میلیون نفر در منطقه گسل مشاء زندگی می نمایند. فعالیت این گسل و نیز احتمال تاثیر آن بر فعالیت گسل عظیم شمال پیامدهایی خواهد داشت که خوشایند نیست.

به گزارش وبلاگ نفس، مهدی زارع عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی کشور در گفت وگو با مهر در خصوص زلزله اخیر، مسئله دماوند و دو گسل مشاء و شمال شرحاتی ارائه کرد.

• آیا گسل های زلزله تهران فعال هستند؟

بله گسل های تهران فعال هستند و این امر پیش از وقوع زلزله بامداد آدینه در تهران نیز وجود داشته و رخداد جدیدی نیست، ما به طور کامل گسل های فعال را می شناختیم و می شناسیم.

• ممکن است، مروری اجمالی بر زلزله های فعال تهران داشته باشیم؟

گسل شمال تهران، ایوانکی، نیاوران، کهریزک و… که با توجه به زلزله خیزی این گسل ها و زلزله هایی که روی آنها اتفاق افتاده، برای گسل های مذکور مشخص سن و محل شده و فعالیتشان برای ما مسجل است.

• بعضی مطالب در خصوص خطر گسل شمال تهران مطرح می گردد، این موارد را قبول دارید؟

ببینید، برای گسل زلزله های شمال تهران مشخص سن زلزله های تاریخی و باستانی صورت گرفته و دوره بازگشت زلزله آنها هر سه هزار الی سه هزار و 500 سال است، که در این دوره ما یک زلزله با عظیمای بیش از شش و نیم الی هفت ریشتری روی این گسل خواهیم داشت و طول گسل شمال تهران نیز حدود 90 کیلومتر است.

• آخرین زلزله شدید گسل شمال تهران برای چه زمانی بوده است؟

آخرین زلزله شدید مربوط به گسل شمال تهران برای سه هزار و 200 سال پیش است، البته نمی توانیم بگوییم، سال جاری، 10 سال دیگر، 50 و یا 100 سال بعد زلزله شدید مربوط به دوره زلزله خیزی گسل شمال تهران رخ می دهد، اما می دانیم، این گسل هر سه الی سه هزار و 500 سال یک بار زلزله عظیمی ایجاد نموده است.

• آشنایی با تاریخچه زلزله های مخرب در ایران
• آشنایی با مرگ بارترین، عظیم ترین و پرهزینه ترین زلزله های دنیا
• و اما از گسل معروف این روزها، یعنی گسل مشاء برایمان بگویید.

گسل مشا از نظر طول عظیم تر از گسل شمال تهران است و 187 کیلومتر طول دارد، که از شهر میگون تهران، شمال فشم، 10 کیلومتری شمال پردیس، رودهن و بومهن و مشاء در چهار الی پنج کیلومتری شهر دماوند عبور می نماید و زلزله اخیر نیز به دلیل فعالیت همین گسل است، این گسل پیش از این زلزله های عظیم تری را ایجاد نموده است و زلزله اخیر عجیب نیست.

گسل مشا 190 سال پیش زلزله 7 ریشتری را ایجاد نموده که معروف به زلزله دماوند است.

علت تأثیرگذاری زیاد زلزله اخیر نیز به این دلیل است، که در طول تاریخ و در گذشته این میزان جمعیت پیرامون این گسل مستقر نبوده است، اما اکنون بیش از 17.5 میلیون نفر جمعیت در این منطقه داریم و واقعیت این است، که هر زلزله ای با عظیمای بیش از پنج رخ دهد، جمعیت وقوع آن را حس می نماید.

این گسل توانایی ایجاد زلزله های شدید را دارد و نمی توان با قطعیت گفت، زلزله 5.1 ریشتری بامداد آدینه به طور کامل انرژی این گسل را تخلیه نموده است.

• آیا وقوع زلزله بامداد آدینه می تواند، مقدمه ای برای زلزله های دیگر و عظیم تر باشد؟

بله این امکان وجود دارد، چرا که کانون زلزله 19 اردیبهشت تنها 20 کیلومتر با گسل شمال تهران فاصله دارد و ممکن است، حتی منجر به فعال شدن این گسل گردد و از سویی هر دو گسل مشاء و شمال تهران قدرت ایجاد زلزله های شدیدتری را نیز دارند.

اینکه پس از زلزله بامداد آدینه پس لرزه های متعدد داشتیم، طبیعی است، اما نمی توان با قطعیت گفت، این پس لرزه ها انرژی گسل را تخلیه نموده است، ممکن است این پس لرزه ها سیکل رخداد زلزله های کوچک تر بعد از لرزه اصلی با عظیمای 4.9 باشد، و در ادامه آن سیکل رخدادهای دیگری در انتظار باشد که لرزه اصلی عظیم تر از عظیمای 5 بعد از آن رخ دهد، که نمونه آن را در زلزله کرمانشاه داشتیم.

در زلزله کرمانشاه نیز ابتدا زلزله با قدرت 4.3 ایجاد شد و پس از بیست دقیقه زلزله 2.5 ریشتری آمد، اما پس از 20 دقیقه زلزله اصلی با عظیمای 7.3 ریشتر ایجاد شد، همچنان امکان وقوع زلزله عظیم تر هست.

• اینکه می گویند، زلزله بامداد آدینه و پس لرزه های اخیرش با فعال شدن آتش فشان دماوند مرتبط است، را چقدر علمی می دانید؟

زلزله های آتشفشانی مشخصاتی دارد که با زلزله های گسلی تفاوت دارد، یعنی اگر مقدمه وقوع آتشفشان باشد، قابل تشخیص است و این زلزله مشخصات زلزله آتشفشانی را نداشت.

• در زمان وقوع زلزله آسمان به حالت نارنجی و قرمز در آمده بود، که بسیاری از افراد آن را مرتبط با آتش فشان می دانند، شما چه فکر می کنید؟

این عادی است، که در زمان زلزله گازهای رادون، هلیوم، هیدروژن، دی اکسید کربن رها شده از گسل در فضا مشتعل شده و رنگ قرمز ببینید، هوا روشن گردد، یا صدا بشنوید و این امر در زلزله سال 96 سرپل ذهاب اتفاق افتاده است و ربطی به آتش فشان ندارد.

اما مردم عادی آن را به آتش فشان نسبت می دهند، که پایه علمی ندارد.

• زلزله | آشنایی با سه شرایط آمادگی: قرمز؛ نارنجی و زرد

امواج لرزه ای از نوع امواج صدا هستند و صداهای عجیب و غریب هنگام وقوع زلزله هم طبیعی است، نور هم طبیعی و به دلیل اشتعال احتمالی گازهایی است، که از درون زمین متصاعد می گردد.

• پس به نظر شما فعال بودن آتش فشان دماوند منتفی است؟

خیر، من چنین حرفی نزدم، اتفاقاً مطلبی که باید بگویم، این است، که مسئولین سازمان مدیریت بحران اخیراً اعلام نموده اند، که آتش فشان دماوند فعال نیست، من می گویم، اگر این ادعا بر اساس یک کار علمی مطرح شده است، می بایست نحوه فعالیت آتش فشان دماوند به صورت داده علمی به وسیله شما رسانه ها به مردم ارائه گردد، بیان این مسائل از جنس مکاتبات اداری نیست، که بدون داده به مردم بگویید آتش فشان فعال نشده است.

آتش فشان دماوند، یک سامانه فعال است و روی تمام گسل های زلزله نیز اثر می گذارد، البته این آتش فشان در حال حاضر شواهد انفجاری ندارد، اما شواهد دیگر مانند بخار، گاز و حرکت های اطراف خود را دارد، تغییر دما و لایه های حرارتی ایجاد می نماید، که بر روی ساختارهای اطراف از جمله گسل های زلزله ای اطراف خود تأثیر می گذارد.

اینکه بگوییم، آتش فشان دماوند فعال نیست، حرف علمی نزدیم، اینکه بگوییم اثری بر روی گسل های زلزله اطراف خود ندارد، نیز نیازمند بیان داده ها و ارائه کارهای علمی صورت گرفته است.

اما حرف ما این است، زلزله 5.1 ریشتری بامداد آدینه تهران از نوع لرزه های آتش فشانی و لرزه های قبل از انفجار قله نبوده است.

• ممکن است، در خصوص فعالیت آتش فشان دماوند و نیز زلزله های آتش فشانی بیشتر شرح دهید؟

بله، ببینید، ما یک لرزه هایی داریم، که قبل از انفجار قله رخ می دهد، که زلزله 5.1 ریشتری بامداد آدینه از این نوع نبوده است و این مطلب را با توجه به شکل داده ها و نیز مشخصات امواج لحظه ای می توان گفت، اما اینکه بگوییم آتش فشان دماوند فعال نیست، نامناسب است، باید بر اساس داده صحبت کنیم.

داده ها هم موارد خاص، عجیب و یا محرمانه نیستند و سازمان نقشه برداری و زمین شناسی خیلی خوب می توانند، در این مورد صحبت نمایند.

• چه زیرساخت هایی برای پیشگیری از وارد آمدن خسارات زیاد در پی وقوع زلزله ها باید ایجاد گردد؟

زیرساخت لازم هیچگاه ناگهانی رخ نمی دهد، یعنی در شرایط تهران به عنوان یک شهر پرریسک، مانند شهرهای لس آنجلس، توکیو، استانبول و جاکارتا راه چاره درست آن است، که پله پله مراحل مختلفی که برای کم کردن جمعیت قابل اجرا است، را اعمال کنیم و جلوی افزایش جمعیت و مهاجرت به این محدوده های شهری پر جمعیت را بگیریم، تا جمعیت در معرض آسیب افزایش پیدا نکند.

بسیاری از این جمعیت های مهاجر، حاشیه نشین می شوند و شرایط حاشیه نشین ها معمولاً از نظر مالی و شرایط زندگی متوسط رو به پایین است و معمولاً خانه های نامقاوم و ریسکی را اجاره می نمایند و یا می سازند و نحوه زندگی پر ریسک را افزایش می دهند، بنابراین اولین گام آن است، که جلوی افزایش جمعیت این نواحی جمعیتی مانند استان های تهران و البرز را بگیریم.

• اختصاصی مجله زلزله

در مرحله بعدی توسعه شبکه های لرزه نگاری، از جمله توجه به آموزش و تمرین ریسک زمین لرزه به مردم به صورت همگانی است، باید این امر تبدیل به یک مساله ریسک عمومی و نه یک مساله هیجانی گردد.

باید روش های مدرن برای کاهش ریسک و بحران را به کار گیریم.

• مهدی زارع، زلزله شناس، از سال 1370 فعالیت خود را با پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله کشورمان شروع نموده و اکنون نامش با زلزله گره خورده و هنوز هم وقتی زلزله ای در کشور می آید، تلفن همراهش بیشتر از هر مسئول دیگری به صدا در می آید و بارها جوابگوی رسانه ها، مردم و افرادی است، که می خواهند بیشتر در خصوص حادثه اتفاق افتاده بدانند.