آخرین کوشش ها برای احیای هنرهای سنتی در فارس - وبلاگ نفس

به گزارش وبلاگ نفس، سال هاست که غبار گام های زندگی مدرن و باز شدن پای تکنولوژی به عرصه های مختلف، چهره صنایع دستی اصیل و زیبای ایرانی را پوشانده و آرام آرام برخی از این هنرها را به فراموشخانه ذهن آدم ها کشانده است؛ هنرهایی که بعضاً به مرگ آخرین هنرمندانش، محو شد.

به گزارش وبلاگ نفس، صنایع دستی، همان آثار هنرمندانه، زحمتکش ترین، کم توقع ترین و در عین حال وفادارترین هنرمندان ایرانی است، مردان و زنانی که به طور قطع حفظ تاریخ و فرهنگ و هنر ایران زمین، مدیون کوشش خستگی ناپذیر و پایمردی آنان است.

امروز اما تنوع صنایع دستی ایرانی با آن پیشینه هفت هزار ساله، به آرامی کاسته شده و بخشی از این هنرها دیگر هنرمندی ندارد و بخشی گرفتار مدرنیته و ابزارهای تکنولوژیک آن شده است. غافل از اینکه صنایع دستی آئینه بازتاب دهنده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی هر جامعه و نمادی از هویت ملی هر قوم محسوب می گردد و در شناساندن فرهنگ و هنر و تمدن ملت ها، نقشی بی بدیل ایفا می نماید.

سهم هنرهای دستی در معیشت افراد و اقتصاد فرد، خانوار و جامعه، آنقدر پررنگ بوده است که در شاخص های اقتصادی، پررنگ باشد و صنعت نامیده گردد، صنعتی که در کنار گردشگری، توان قدرتمند و ثروتمند کردن جوامع را دارد.

اما امروز هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی که روزگاری نیازهای مردم را تأمین می کرد، حال در تأمین نیازهای اساسی خود لنگ می زنند و همین امر عامل اصلی در به حاشیه رفتن کار هنرمندانه شان شده است؛ حال آنکه می توان معشوق رونق فراوری را با زدودن زنگار از چهره صنایع دستی و یاری به رونق آن، در آغوش کشید.

تغییر نیازهای جامعه و شیوه زندگی افراد، صنعتی شدن محصولات، واردات بی رویه با قیمت های بسیار نازل، نبود تطبیق میان طرح ها و صنایع دستی حاصل از این مشاغل با زندگی امروزی، نبود توان رقابت با محصولات مشابه صنعتی، بالا بودن قیمت تمام شده بعضی محصولات، مهاجرت های بی رویه، تأمین نشدن نیازهای معیشت خانواده و نبود برنامه ریزی مناسب برای شناسایی و آشنایی عموم با جذابیت های بصری از جمله مواردی است که صنایع دستی را در معرض نابودی قرار داده است.

به گزارش وبلاگ نفس، استان فارس، در زمینه صنایع دستی، به طور قطع از نقاط برخوردار ایران محسوب می گردد و روزگاری از مجموع 250 رشته هنری شناخته شده در زمینه صنایع دستی، فارسی های هنرمند در نیمی از آن، صاحب سبک و فعال بوده اند، اگرچه امروز، به زحمت تعداد رشته ها به بیش از 80 هنر می رسد.

کوشش برای احیای هنرهای دستی رو به زوال

منسوخ شدن بخشی از رشته های صنایع دستی در فارس به این معنا است که دیگر نه هنرمندی هست و نه هنری برای عرضه؛ بخشی از رشته ها نیز اگر مسئولان به خود نیایند، به حتم جهت زوال را با سرعت طی خواهد نمود.

فارس بی تردید مهد هنرمندانی در رشته های خاتم، منبت، مقرنس، میناکاری، کاشی کاری، آینه کاری، گیوه دوزی، جاجیم بافی، چلنگری، صحافی سنتی، سیاه چادر بافی، چادرشب بافی، فرش بافی، نمد اقتصادی، مسگری، رنگرزی سنتی، گره چینی، گبه بافی، گلیم بافی و.... بوده، هنرهایی که حالا رنگ از روی رونقشان پریده است.

با آنالیز تاریخ می توان به این نتیجه رسید که هر یک از این هنرها، سابقه ای کهن داشته و در تمام ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و حتی سیاسی، تأثیرگذار بوده است.

بدون تردید، تنها یک سازمان قادر به احیای این هنرها نیست؛ اما جامعه امروز ایران که در جهت خروج از بن بست تک محصولی حرکتی را شروع نموده است، باید در این جهت اندکی عمیق تر و اندیشمندانه تر، برنامه ریزی و در جهت برنامه ها با زمان بندی تعیین، حرکت کرد.

در این زمینه چندی پیش، حیدرعلی زاهدیان نژاد معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس از احیای 15 رشته منسوخ شده صنایع دستی در این استان طی چهار سال اطلاع داده بود و گفت: زمانی در فارس 120 رشته وجود داشته که اکنون تنها 85 رشته آن فعال و مابقی منسوخ شده است.

وی با بیان اینکه از سال 92 تاکنون کوشش های هدفمندی برای احیای رشته های صنایع دستی منسوخ شده استان فارس شکل گرفت، اظهار کرد: شیشه گری فوتی سنتی، اویی بافی، جاجیم بافی، طلا سازی سنتی، شیشه درمه بافی و رشته دوره چین بافی، دلوچه دوزی کازرون، مسگری و چاقو سازی نی ریز، معرق، معرق کاشی، دواتگری و رشته میناکاری بخشی از این رشته ها بوده است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی فارس همچنین با اشاره به پژوهش و مستندنگاری های صورت گرفته در مورد رشته های صنایع دستی، از احیای دو رشته منسوخ شده در این زمینه اطلاع داد.

زاهدیان نژاد گفته بود: بنا به تعریف شورای احیا و باز زنده سازی رشته های صنایع دستی، اگر در رشته هنری، فراوریات به زیر 5 کارگاه فعال برسد، عنوان منسوخ شده به آن رشته تعلق می گیرد /.

وی اضافه کرد: طرح احیا رشته سیاه چادربافی عشایر فارس اسفند ماه سال گذشته در شورای احیا و باز زنده سازی به تصویب رسید و مستندنگاری پرونده احیای رشته مسگری شیراز نیز مراحل پایانی خود را طی می نماید.

زاهدیان نژاد با اشاره به تخصیص 5 میلیارد ریال تسهیلات به دو استاد مسگری، اضافه نموده بود: این میزان تسهیلات به منظور فراوری مواد اولیه مسگری سنتی و ساخت ظروف مسی در نظر گرفته شده است.